Wadden zeeklei veen keileem themakaart overig contact
vulling eilanden Waddenzee vastelandkwelders flora & fauna flora & fauna


Vastelandkwelders:

Pionierzone

In de pionierzone verschijnen de eerste planten op het kale slik. Het is een extreme wereld. De planten staan bloot aan golfslag en overstoming met zout water, hitte en droogte kunnen hard toeslaan en vorst is genadeloos. In de bodem vinden tal van chemische reacties plaats die worden gekatalyseerd door bacteriėn. De planten die hier overleven vormen de basis voor het verder aangroeien van de kwelder.

↓ Kwelderwerken
↓ Lage en Hoge kwelder
↓ Zomerpolders
↓ Primaire Zeewering

 Zeekraal in glanzend slik Opslibbend Wad Pionierbegroeiing van Engels Sijkgras IJzerhoudende Wadbodem Zwarte Wadbodem Door bacteriėn gekatalyseerde oxidatie van ijzer en mangaan Krimpscheuren in slikbodem Sneeuw op een bevroren slikvlakte Slikvlakte met zoutuitslag Zeekraal met herfstkleuren Kreekvorming in pionierbegroeiing Kreek in poinierzone Het belang van de kreek voor afwatering neemt toe Gesloten pionierbegroeiing met herfstkleuren Kweldergras in Zeekraalvlakte




↑ Kwelderwerken

Kwelderwerken aan de Friese kust
Klik op het kaartje voor meer info

De kwelder van de Friese kust is gevormd door mensen die met het graven van greppels en de aanleg van rijshout, het opslibben en de vestiging van pionierplanten versneld hebben. Het is een half natuurlijk landschap dat verdwijnt als die kwelderwerken niet worden onderhouden.

 Rijshout bij zonsondergang Vervallen rijshout op het slik Landaanwinning met rijshoutdam Landschap met rijshout in de pionierzone Kreek graaft zich door het slik Hoofduitwatering van de landaanwinning Patroon van vroegere greppels in een kwelder Kreek met oeverwal en kwelderbekken Secundaire pionierbegroeiing in een kwelderbekken Half natuurlijke priel Smalspoor in de kwelder




↑ Lage en Hoge kwelder

Als de pioniersoorten zich hebben gevestigd en kreken zijn gevormd, kan de kwelder snel hoog opsibben. Naarmate het landschap hoger wordt, krijgt zoet regenwater meer invloed en verschijnen er andere soorten zoals Kweldergras, Zoutmelde en Zeeaster. De pionierzone gaat over in een kwelder en groeit uit tot het grazige landschap waarop de eerste Friezen op terpen leefden en vee konden weiden.

 Stormvloed, de kwelder loopt onder Gelaagde opbouw van een kwelder Leeg




↑ Zomerpolders

Vastelandskwelders van Friesland
Klik op het kaartje voor meer info

Eeuwen lang werden buitendijkse kwelders langs de Middelzee bedijkt voor de veiligheid. Na inpoldering van het Bildt werden nieuwe polders vooral aangelegd voor financieel gewin. Ze vielen onder particulier beheer. Vanaf 1883 werd de primaire zeewering de verantwoordelijkheid van de provincie en kwamen ook de nieuwe polders binnendijks te liggen.

Nadat de positie van de zeedijk vast was komen te liggen, ging het aanleggen van buitendijkse zomerpolders door. De polders werden gebruikt als hooiland en voor het inscharen van vee. Als een deel van de kwelder hoog genoeg was opgeslibd werd het van een zomerdijk voorzien, de invloed van zout water werd minder en de opbrengst verbeterde.

 Oude hekken in de zomerpolder Buitendijks koeien melken Lontkade Stormvloed in de zomerpolder Overstroomde zomerdijk Paarden op een ringdobben na stormvloed Ringdobbe in de Keegen Zomerpolder de Bokkepollen De Oude Rijd Winterbeeld van de sluis in de Rijd Oude brug over de Rijd Sluis in de Oude Rijd, bouwjaar 1916 Doorsteek van de zomerdijk rond de proefverkweldering Stormvloed in de proefverkweldering Proefveld in de proefverkweldering Bouw van een visvriendelijk gemaal Vismigratie in Noard-Fryslān Būtendyks




↑ Primaire Zeewering

Na de stormvloed van 1953 moesten alle dijken worden versterkt om zo'n ramp in de toekomst te voorkomen. In de jaren 70 en 80 werd over verschillende dijktrajecten in het buitendijse gebied hevig gediscussieerd. Boeren wilden het hele gebied bedijken, de natuurbescherming wilde de buitendijkse kwelders behouden. 1986 hakte de landelijke regering de knoop door en werd besloten de zeedijk over het traject van de bestaande dijk te leggen. Een groot deel van het buitendijks gebied werd 1996 verkocht aan it Fryske Gea, financieel ondersteund door de Europese Unie. Noard-Fryslān Būtendyks werd een natuurgebied.

 Afsluitdijk Aanleg van de vismigratierivier Aansluiting op Oostergo Dijkopgang Noard-Fryslān Būtendyks Dijkopgang bij Holwerd Muizenschade aan de zeedijk Dijkbewaking Zeedijk met verharding Stormvloed tegen de zeedijk Zeedijk en zomerpolders Zeedijk in de winter




↑ Top


Fryslansite ©Hendrik van Kampen