De vier Moederpolders van Friesland

Legenda:

Strandwal Strandwal
Pleistocene zandgronden Zandgrond
Stuwwallen uit het Saalien Stuwwallen
Veen Veen
Zee Geulen en prielen
Intergetijdengebied Intergetijdengebied
Zeekleivlakte Kwelder
Kwelderruggen en oeverwallen Kwelderruggen en oeverwallen
Zeedijken Zeedijken
Bedijkte polders Bedijkte kwelders

Bronnen:
- Paleogeografische kaart van Nederland: 800 n.Chr.
  • Vos, P., M. van der Meulen, H. Weerts en
  J. Bazelmans, 2018: Atlas van Nederland in het
  Holoceen. Landschap en bewoning vanaf de laatste
  ijstijd tot nu, Amsterdam (Prometheus).
- Archeologische kaart Fryslân (FAMKE):
  ijzertijd-middeleeuwen
- Friese Dijken - Noordboek 2020
  E v.d. Laan-Meijer, M Schroor, W Ottens, J. Bokma
- Cultuurhistorische kaart Fryslân: Dijken
- Topotijdreis.nl

Schema van terpen, dijken en polders
Schema van dijken en polders

De Moederpolders

Onder druk van de toenemende wateroverlast werden de eerste polders aangelegd. Het waren dorpsgebieden die rond de 10e eeuw werden voorzien van een ringdijk. De polders worden de moederpolders genoemd omdat ze het uitgangspunt vormen voor verdere bedijkingen. Er waren vier: de Winamerpolder, Tsjom-west, Hartwert-Wytmarssum en Easterein-Lytsewierrum. De later aangelegde Slachtedyk (begin 14e eeuw) was een 42 kilometer lange binnendijk die was samengesteld uit de dijken van de moederpolders en de opvolgers daarvan.

Het blokje foto's dat bij dit kaartje hoort zijn in en rond de Eastereiner polder gemaakt. De polder vormt een mooie landschappelijke eenheid. De complete ringdijk is nog goed in het landschap te herkennen. Tegenwoordig is hij voorzien van een verharde weg op zodat je rond de hele polder kunt rijden. Hier en daar is het dijklichaam nog goed te zien. In de polder zijn geen doorgaande wegen voor auto's, wel fietspaden en wandelroutes die zijn uitgezet vanuit Easterein. In het zuiden grenst de polder aan de voormalige Middelzee. Vanaf de dijk is op sommige plekken de diepte van de voormalige zee goed zichtbaar.

Fryslansite ©Hendrik van Kampen