Legenda:

Strandwal
Zandgrond
Stuwwallen
Veen
Geulen en prielen
Intergetijdengebied
Kwelder
Kwelderruggen en oeverwallen

Bronnen:
- Paleogeografische kaart van Nederland: 800 n.Chr.
  • Vos, P., M. van der Meulen, H. Weerts en
  J. Bazelmans, 2018: Atlas van Nederland in het
  Holoceen. Landschap en bewoning vanaf de laatste
  ijstijd tot nu, Amsterdam (Prometheus).
- Archeologische kaart Fryslân (FAMKE):
  ijzertijd-middeleeuwen
- Topotijdreis.nl
- Friese terpen in doorsnede; Landschap,
  bewoning en exploitatie
  J. Nicolay & G de Langen
  Vereniging voor Terpenonderzoek
- "Onderzoek met uitzicht" Karterend booronderzoek
  in de Lionserpolder, gem. Leeuwarden
  H. Feiken en M. van der Heiden
- Sporen van ijzertijdbewoning in de terpzool van
  Wommels-Stapert - J.M. Bos, H.T. Waterbolk,
  J van der Plicht en E. Taayke
- Bolsward, van Terpen naar Stad
  RAAP i.o.v. gem. Súdwest-Fryslân, feb 2022

Rond de Marneslenk

De zuidwestelijke lob van de Friese oerkwelder waterde aanvankelijk af naar het westen via de Marneslenk. De slenk kwam ten zuiden van Harns in de Zuiderzee uit. Hij liep met een grote S-vorm ver landinwaarts. Bij Boalsert maakte de Marneslenk contact met uitlopers van de Middelzee. Gezien de rechte lijn van de verbinding is die mogelijk door mensen aangelegde sloot die naderhand door de zee tot grote diepte is uitgeslepen. Langs de slenk lagen oeverwallen waar de mensen een goede woonplek konden vinden. De kustlijn van de voormalige slenk is nog in het landschap te herkennen. Na de vroege ontginningen in het gebied rond Snits werd de Middelzee belangrijker voor de afwatering van het gebied. Het belang van de Marneslenk nam af en hij begon te verlanden. Tussen 1100-1300 werd de zeearm stukje bij beetje ingepolderd. Dankzij de snelle opslibbing vinden we in de afgesloten slenk vooral akkerbouw, in de gebieden er omheen overheerst grasland.

(Boalsert is aan het kaartje toegevoegd om de oriëntatie gemakkelijker te maken, foto's en informatie over de stad vind je onder tabblad: "11 Steden")