Legenda:

Strandwal
Zandgrond
Stuwwallen
Veen
Geulen en prielen
Intergetijdengebied
Kwelder
Kwelderwal

Bronnen:
- Paleografische kaart van Nederland: 500 v.Chr.
  • Vos, P., M. van der Meulen, H. Weerts en J. Bazelmans:
  Atlas van Nederland in het Holoceen.
  Landschap en bewoning vanaf de laatsteijstijd tot nu,
  2018, Amsterdam (Prometheus).
- Archeologische kaart Fryslân: ijzertijd-middeleeuwen
- Topotijdreis.nl
- Friese terpen in doorsnede,
  Landschap, bewoning en exploitatie
  J. Nicolay & G de Langen
  Vereniging voor Terpenonderzoek
- "Onderzoek met uitzicht"
  Karterend booronderzoek in de Lionserpolder gem. Lwd.
  2016 H. Feiken en M. van der Heiden
- Sporen van ijzertijdbewoning in de
  terpzool van Wommels-Stapert
  1994 J.M. Bos, H.T. Waterbolk, J vd Plicht en E. Taayke
- Leeuwarden Bullepolder,
  bewoning op het hoogveen in de midden-ijzertijd
  2015 M. Bakker
- Opgraving Tjerkwerd-Arkum
  Ontginning en hergebruik van
  een later verdwenen (klei-op-)veenlandschap
  2013 M. Bakker en G.J. de Langen
- Het landschap van de Friese klei, Ph. Breuker, 2017

Vroegste bewoning van de kwelder van Westergo

Op dit kaartje is te zien hoe de kustlijn van Fryslân er rond 800 v.Chr. uit zag. Mogelijk werden de kwelders al gebruikt als weidegrond maar pas vanaf het begin van de ijzertijd in Fryslân (+/- 700 v.Chr.) werden ze permanent bewoonbaar. In het begin van de 20e eeuw werd aardewerk aangetroffen bij het afgraven van terpaarde bij Walpert (een terp bij Wommels). Bij onderzoek in 1961 en 1965 (Waterbolk) viel op dat de potten overeenkomst vertoonden met aardewerk uit een urnenveld bij het Drentse dorp Ruinen. Het materiaal werd bekend als Ruinen-Wommels aardewerk. Waarschijnlijk waren de eerste bewoners dus afkomstig van de zandgronden in het oosten. In die tijd was er een zuidelijk deel kwelder en een oostelijk deel waartussen de Boorne naar zee liep. De oudste bewoning van Westergo wordt aangetroffen in de kwelderdelen die rond het oorspronkelijke Boornebekken ligggen. Bij booronderzoek in de Leonserpolder zijn sporen van bewoning uit de late ijzertijd aangetroffen. Ongeveer vanaf 700 v.Chr. begon het Boornebekken dicht te slibben, de Boorne verlegde zijn stroom naar de meer oostelijk gelegen Middelzee, die al in de bronstijd was ontstaan. De Leonserpolder kwam tussen het oude Boornebekken en de steeds actiever wordende Middelzee te liggen. Het gebied raakte omringd door kwelderwallen waardoor er problemen ontstonden met de waterafvoer. Het kwelder verdronk en werd minder geschikt voor de landbouw. De ontwikkeling stagneerde, we vinden hier geen grote doorontwikkelde terpdorpen. Hierdoor kon de leonserpolder als restant van het zeer oude landschap de tand des tijds vrijwel ongeschonden doorstaan.