Ontginning van het veen in de Middeleeuwen
Bij Snits zijn de middeleeuwse ontginningen van het hoogveen begonnen vanuit het riviertje It Ges bij Offenwier. Om het veen droog te leggen zijn sloten gegraven die schuin met de stroming mee op de rivier afwateren. Het beeld van een visgraat is kenmerkend voor vroege veenontginningen vanuit beekdalen. Vanaf de stevige kwelder van de Lege Geaen en vanuit het dal van de Boarn begon men ook met de ontginning van het veen. Dat ging volgens het recht van opstrek. Een oud historisch recht dat landeigenaren werd verleend om in het verlengde van het ontgonnen perceel verder te gaan met de ontginning. Het gevolg van deze methode zijn lange rechte stroken die vanaf het startpunt steeds verder het gebied in lopen. De sloten waterden af op de Boarn en op de Middelzee via de Snitser Aldfeart. Waarschijnlijk is bij de aanleg van de Snitser Aldfeart gebruik gemaakt van een kweldergeul die voor dat doel is vergraven en aangepast.
Aan de noord- en westkant van Snits was het effect van de ontginningen uit de Romeinse tijd nog merkbaar. Door bodemdaling was het landschap verdronken en bedekt met klei en veen van het Tinga-complex (zie vorige pagina).
Hoe het verdronken landschap er uit heeft gezien, waar de slikvlaktes van Marneslenk en Middelzee precies in het landschap hebben gelegen, is niet helemaal duidelijk. Terponderzoek waarbij vondsten van kleiafzettingen met schelpen zijn gedaan, wijzen in de richting van een mozaďek, een soort Waddenachtig landschap met slikvlakten, stukken kwelder en rietmoerassen, het geheel doorsneden met kweldergeulen. Het gebied was tot aan het einde van de 7e eeuw n.Chr. onbewoonbaar. Daarnaa was er weer enige activteit. Vanaf sommige oude terpen werd het Tinga-veen vergraven o.a. voor zoutwinning.
De zee bleef nog tot in de 12e eeuw actief in het gebied, hoewel in latere jaren het zeewater vooral via de Zuiderzee vanuit het zuiden binnen kwam. Er werd veel klei werd afgezet waardoor de kleine huisterpen uit de Romeinse tijd onder het maaiveld verdwenen. Soms werd door krachtige getijdenstromen de klei van de toplaag van een terp afgespoeld. De namen van enkele dorpen die tegenwoordig in het gebied liggen, herinneren nog aan de invloed van de Middelzee: Nylân (nieuwland), Folsgeare (geare = landpunt), Easthim (oostelijk aan een baai of inham van de Middelzee - him kan ook zijn bedijkt aangewonnen land), Pikesyl (syl = sluis). In de laatste 25 jaar zijn er een aantal huisterpen uit de Romeinse tijd ontdekt en onderzocht. Men is vanwege de huidige problematiek van bodemdaling en zeespiegelstijging zeer geinteresseerd in de geschiedenis van deze bewoningsfase.
Verder ...
