De Romeinse tijd, de zee breekt in

Even voor de Romeinse tijd (12 v.Chr. - 400 n.Chr.) had de duinerij aan de Hollandse kust bij Castricum zich gesloten. Water van het Zuidelijke Flevomeer kon niet meer afvloeien naar het westen. Er ontstond een nieuwe verbinding naar het Noordelijke Flevomeer. Beide meren werden samengevoegd tot het Almere en waterden af via een smalle doorgang naar de Waddenzee.

Overzicht van Westergo in de Romeinse tijd

Het gebied rond Snits was veranderd. Als gevolg van het afnemen van de zeespiegelstijging was het bekken van de Boarn (Boorne) noordwaarts opgeslibd. In de jonge kwelder was een reeks kwelderwallen ontstaan die een barrière voor het zeewater vormden. Water dat naar het centrum van de kwelder stroomde moest nu door de westelijk gelegen Marneslenk, in het oosten had de Boarn een nieuw stroomdal gevonden, de Middelzee. De oprukkende zee had het hoogveen zuidwaarts terug gedrongen, het was gedeeltelijk weggeslagen of bedekt met een laag klei.

De bewoning was zuidwaarts meegeschoven. Bij het tegenwoordige Snits zijn bij opgravingen een aantal huisterpen aangetroffen. (Dat is niet toevallig, bij de aanleg van woonwijken en infrastructuur in een archeologisch waardevol gebied is men verplicht onderzoek te doen). Al in het laatste deel van de ijzertijd, rond 100 v.Chr, was begonnen met het ontginnen van het hoogveen voor de landbouw. Bij de huisterpen rond Snits zijn greppelpatronen en sloten aangetroffen. Het droogleggen van het hoogveen had bodemdaling tot gevolg. De zee kreeg via het dal van de Boarn toegang tot het ingeklonken veengebied, deels via de sloten die waren gegraven om het veen droog te leggen. De toegenomen eb- en vloed bewegingen zorgden voor erosie van het dal van de Boarn. Het dal verbreedde zich tot de Middelzee, die zich door de bodemdaling verder naar het zuiden kon uitbreiden.

Verder ...




Keywords: Romeinse tijd, Landschap, Overgang, Klei, Veen, Archeologie, Vondsten, Bewoning, Huisterp, Sneek, Middelzee, Boorne

Bronnen:
- Paleogeografische kaart van Nederland: 100 n.Chr. - Vos, P., M. van der Meulen, H. Weerts en J. Bazelmans, 2018:
   Atlas van Nederland in het Holoceen. Landschap en bewoning vanaf de laatste ijstijd tot nu, Amsterdam (Prometheus).
- Actueel Hoogtebestand Nederland: AHN4 DTM - Blauw/Groen/Oranje (dynamische opmaak)
- Archeologische kaart Fryslân (FAMKE): ijzertijd-middeleeuwen
- PDOK - geodata van de overheid: BRO Bodemkaart (SGM)
- Topotijdreis.nl
- Wikipedia: beschrijving van de dorpen die hier zijn weergegeven (met de datering is Wikipedia voorzichtig)
- Veenterpen rond Sneek, Friezen tussen klei en veen in de Romeinse tijd - Annelies Vreeken, 2005 Uniepers Abcoude
- "Opgraving-Harinxmaland". Van vlaknederzetting in een veengebied tot afgetopte terp onder een kleipakket - M. Bakker. G. de Langen en T. Sibma
- Sneekermeer - Informatiepaneel aan het hek van het J.S. Gerbrandygemaal in de Griene Dyk
- Tresoar

Fryslansite ©Hendrik van Kampen