Dwinger in de Noorder Stadsgracht van Leeuwarden

Dwinger in de Noorder Stadsgracht van Ljouwert

Eén van de rechten die de middeleeuwse stad kreeg als er stadrechten werden verleend, was de aanleg van muren of wallen rond de stad. Toen in de 14e eeuw buskruit zijn intrede deed op het slagveld, bleken muren kwetsbaar. Aarden wallen waren beter bestand tegen de inslag van kanonskogels. In het begin van de 16e eeuw hadden veel steden wallen rond de stad met daaromheen een gracht (singel). Toegang tot de stad was mogelijk via poortgebouwen die 's nachts werden afgesloten. De gehele stad was een soort vesting.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) bleek het belang van de vestingwerken. Veel steden konden een Spaans beleg weerstaan of vertragen. Gedurende de oorlog werden de wallen verbeterd. Er werden Bastions aangelegd (Dwingers in Fryslân), uitstulpingen aan de stadswal waarop manschappen en materiaal kon worden geplaast. Vanaf de Bastions had men een beter overzicht. De stadsgrachten liepen slingerend rond de Bastions. In de 19e eeuw verloren de wallen hun militaire belang. Ze werden afgegraven of het terrein kreeg een andere bestemming. Verreweg de meeste stadspoorten werden afgebroken omdat ze hinderlijk waren voor het toenemde verkeer. In veel steden zijn nog wel delen van wallen en grachten bewaard gebleven.

Keywords: Friesland, Fryslân, 11, Elf, Steden, Ljouwert, Leeuwarden, Bastion, Bolwerk, Dwinger, Verdediging, Noorder, Stadsgracht, Singel, Jachthaven

Fryslansite ©Hendrik van Kampen